اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون شما می‌تواند از طریق دو آزمایش مختلف حاصل شود:

گاز خون سرخرگی

اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون فرد  از طریق نوعی آزمایش خون به نام گاز خون سرخرگی نوعی انجام می‌شود. همچنین، این آزمایش می‌تواند سطح گازهای دیگر و همچنین PH خون را تعیین کند. آزمایش گاز خون سرخرگی بسیار دقیق اما روشی تهاجمی است. برای انجام آزمایش گاز خون سرخرگی، پزشک نمونه خون را به جای یک سیاهرگ از یک سرخرگ دریافت می‌کند. برخلاف سیاهرگ‌ها، سرخرگ‌ها دارای نبضی قابل احساس هستند و خون گرفته شده از سرخرگ‌ها حاوی اکسیژن است. علی‌رغم اینکه مچ دست نقطه‌ای حساس است و دریافت نمونه خون از این قسمت در مقایسه با یک سیاهرگ نزدیک به آرنج درد بیشتر دارد، از سرخرگ مچ دست نمونه خون می‌گیرند زیرا در مقایسه با دیگر قسمت‌های بدن به راحتی قابل احساس است.

اندازه گیری سطح اکسیژن خون با پالس اکسی‌متر

پالس اکسی‌متر دستگاهی است برای سنجش مقدار اشباع اکسیژن خون. از طریق ارسال نور فراسرخ به مویرگ‌ها و اندازه‌گیری نور منعکس شده از گازها که در نقاطی مثل انگشت دست، انگشت پا یا لاله گوش مورد استفاده قرار می‌گیرد. پالس اکسی‌متر درصد اشباع اکسیژن مویرگی محیطی یا SpO2 را نشان می‌دهد. این آزمایش خطایی حدود دو درصدی دارد. یعنی عددی که نشان می‌دهد ممکن است دو درصد بیشتر یا کمتر از اندازه باشد. این آزمایش از دقت کمتری در مقایسه با آزمایش گاز خون سرخرگی برخوردار است، اما انجام آن برای پزشکان بسیار آسان است. بنابراین، برای نتیجه‌گیری سریع‌تر از آن استفاده می‌کنند.

هرگونه پوشش تیره روی ناخن یا دمای پایین بدن باعث می‌شوند پالس اکسی‌متر، مقداری پایین‌تر از حد عادی را نشان دهد. به همین دلیل ممکن است پزشک، پیش از استفاده از پالس یا در صورت پایین بودن غیر عادی نتایج، پوشش روی ناخن را پاک کند. استفاده از پالس اکسی‌متر، روشی غیرتهاجمی است، بنابراین خود فرد نیز می‌تواند از آن استفاده کند. اگر چنین تصمیمی دارید پیش از استفاده از این دستگاه با پزشک خود درباره چگونگی تفسیر نتایج صحبت کنید.

سطوح مختلف اکسیژن خون

اندازه‌گیری اکسیژن خون به نام سطح اشباع اکسیژن شناخته می‌شود. در آزمایش گاز خون سرخرگی به آن PaO2 و در زمان استفاده از پالس اکسی‌متر O2 Sat یا (SpO2) گفته می‌شود. راهنماهای زیر به شما در درک بهتر معنی نتایج آزمایش کمک خواهد کرد:

عادی: سطح عادی اکسیژن در آزمایش گاز خون سرخرگی برای ریه‌های سالم بین 80 تا 100 میلی‌متر جیوه (mm Hg) است. مقدار عادی سطح اکسیژن خون (SpO2) در مواقع استفاده از دستگاه پالس اکسی‌متر معمولا بین 95 تا 100 درصد است. اما زمانی که فرد به بیماری‌های ریوی دچار است، این محدوده‌ها متفاوت هستند و پزشک، محدوده طبیعی برای هر بیمار را با توجه به شرایطش به او اعلام می‌کند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه می‌توانند دارای سطوح پالس‌ اکسی‌متر (SpO2) بین 88 تا 92 درصد باشند.

پایین‌تر از حد عادی: پایین‌تر از حد عادی سطح اکسیژن خون، هیپوکسمی نام دارد که اغلب نگران‌کننده است. هرچه سطح اکسیژن پایین‌تر باشد، هیپوکسمی شدیدتر و در نتیجه، عوارضی در بافت‌ها و اندام‌های بدن ایجاد می‌شود. معمولا مقدار PaO2 زیر 80 میلی‌متر جیوه یا SpO2 زیر 95 درصد، پایین در نظر گرفته می‌شوند. دانستن سطح عادی اکسیژن خون، مخصوصا اگر به یک بیماری ریوی دچار هستید برای شما مهم است.

بالاتر از حد عادی: اگر بدون کمک تنفس می‌کنید، افزایش بیش از حد سطوح اکسیژن خون به سختی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، سطوح بالای اکسیژن خون در افرادی دیده می‌شود که از منابع مکمل اکسیژن استفاده می‌کنند. این شرایط از طریق آزمایش گاز خون سرخرگی قابل تشخیص است.

علائم سطوح پایین اکسیژن خون

زمانی‌که سطح اکسیژن خون شما از محدوده عادی خارج می‌شود، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

– تنگی نفس

– سینه درد

– سردرگمی

– سردرد

– ضربان سریع قلب

– بی‌قراری

– سرگیجه

– فشارخون بالا

– عدم هماهنگی

– اختلالات بینایی

اگر پایین بودن سطح اکسیژن خون ادامه پیدا کند، ممکن است علائم سیانوز بروز کند. مثل؛ تغییر رنگ بستر ناخن‌ها، پوست و غشاهای مخاطی به رنگ آبی. سیانوز یک وضعیت اضطراری است. در صورتی که این علائم را داشتید فورا به پزشک مراجعه کنید. سیانوز می‌تواند به نارسایی تنفسی منجر شود و زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد.