پالس اكسی‌متر انگشتی چیست؟

پالس اكسی‌متر انگشتی و آنالیزور گازهای خون از رایج‌ترین سیستم‌های اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون است. آنالیزور گازهای خون میزانPO2  را اندازه‌گیری می‌کند. سی او اکسی‌متر نیز در صد اشباع اکسیژن شریانی را اندازه‌گیری می‌کند.

مزیت این دو روش دقت بالای آن‌ها است و معایب آن‌ها در تهاجمی بودن و اندازه‌گیری غیر همزمان است. در صورتیکه سیستم پالس‌ اکسی‌متر به صورت همزمان و غیرتهاجمی تخمین مناسبی از درصد اشباع اکسیژن خون را محاسبه می‌کند. از همین رو این سیستم کاربرد کلینیکی وسیعی در مانیتورینگ میزان اکسیژن خون بیمار پیدا کرده است.

پالس اكسی‌متر به چه معناست؟

Pulse: تغییرات شریان خونی با هر ضربان قلبی

Oxi: اکسیژن

Meter: سنجش

درصد اشباع اکسیژن خون (SpO2) چیست؟

درصد اشباع اکسیژن خون (SO2) عبارت است از: «نسبت اکسیژن موجود در حجم معینی از خون به حداکثر مقدار اکسیژنی که می‌تواند وارد آن حجم از خون شود.»

SpO2=(O2Hb/O2Hb+Hb)×100    

موارد کاربرد پالس اكسی‌متر انگشتی

این محصول مناسب برای استفاده در خانه، بیمارستان، مراکز بهداشتی_درمانی، مراقبت‌های فیزیکی و حتی باشگاه‌های ورزشی است. (بهتر است استفاده از این دستگاه قبل یا بعد از ورزش انجام گیرد)

از دستگاه پالس اکسیمتر معمولاٌ در چه بخش‌هایی استفاده می‌شود؟

• اتاق‌های عمل
• بخش‌های مراقبت ویژه (CCU, ICU)
• اتاق CPR
• در هنگام استفاده از دستگاه ونتیلاتور
• در بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU)

دستگاه پالس اکسی‌متر چگونه کار می‌کند؟

پالس اكسی‌متر در حين مراقبت غيرتهاجمى پايدار مى‌تواند پيش از آن‌كه كمبود اكسيژن رخ دهد، نمايش سريعى از تغييرات سطح اكسيژن‌دهى بيمار به دست دهد. دستگاه‌هاى پالس اكسی‌متر درک و كاربرد آسانى دارند و از آن‌جا كه فركانس تحليل خون سرخرگى را كاهش مى‌دهند، بنابراين نياز به استفاده از بسيارى از روش‌هاى گران‌قيمت را حذف مى‌كنند.

پالس اكسی‌متر انگشتی براى تشخيص درصد اشباع اكسيژن هموگلوبين در خون سرخرگى از اصل اختلاف جذبى نور استفاده مى‌كند. اكسيژن سنجی يا پالس اكسی‌متری با قراردادن يک سنسور بر بستر عروق دارای شريانچه‌های نبض‌دار ميسر می‌شود. اين كار توسط يک سنسور نوری به نام پروب پالی اکسی‌متر كه بر روی عروق شريانی نبض‌دار قرار مى‌گيرد، انجام مى‌شود.

نحوه عملکرد پروب پالس اكسی‌متر

• پروب معمولاً در مناطقی که پروب قرار داده می‌شود، نوک انگشت دست، شست پا، لاله گوش قرار داده می‌شود.
• پروب شامل دو دیود نوری (LED) است که از خود نور قرمز با طول موج 660nm و نور مادون قرمز با طول موج 940nm ساطع می‌کند.
• پالس نوری از خود ساطع می‌کند که توسط خون، بافت و استخوان جذب می‌شود. مقداری از ین نور عبور کرده و توسط یک آشکارساز نوری (photodetector) دریافت می‌شود. این نور تبدیل به سیگنال الکتریکی می‌شود.

با مقایسه مقدار نور قرمز و مادون قرمز جذب شده توسط Hb و HbO2 و به دست آوردن نسبت مولکول‌های اکسی هموگلوبین به کل مولکول‌های هموگلوبین خون، مقدار اشباع اکسیژن خون محاسبه می‌شود.

محدودیت‌های پالس اکسی‌متر

پالس اکسی‌متر در موارد زیر دچار خطا در محاسبه عدد صحیح می‌شود:

• شوک یا هیپوفیوژن بافتی
• هیپوترمی یا آسیب اندام بر اثر سرما
• وجود مانعی روی بستر ناخن مانند لاک
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• در معرض نور شدید بودن
• فشار خون خیلی بالا یا پایین شخص مورد آزمایش
• دمای غیرعادی بافت

نکاتی درمورد نگهداری دستگاه پالس اکسی‌متر

• برای استفاده از دستگاه در معرض نورهای مستقیم نظیر چراغ سیالتیک، فتوتراپی و … پوششی روی پروب قرار دهید.
• پروب انگشت دستگاه و سیم‌های آن بسیار حساس هستند و باید به دقت از آن‌ها محافظت کنید. (هرگز کابل بیمار را نکشید)
• نباید روی زمین بیافتد و برای پیشگیری از انتقال عفونت همواره باید قسمت انگشتی کابل بیمار را بوسیله پنبه و الکل تمیز نگهداری کرد.
• اگر دستگاه به بیماران بیقرار متصل می‌شود، مطمئن شوید که اتصالات مناسب است و کابل پروب کشیده نمی‌شود.
• وضعیت ظاهری دستگاه را چک کنید و مطمئن شوید که آسیب ندیده باشد.
• مطمئن شوید که سنسور انگشتی با دستگاه هم‌خوانی داشته و LED سنسور هنگام روشن بودن دستگاه به رنگ قرمز باشد.

اخطار و احتیاط‌های لازم در استفاده از دستگاه پالس اکسی‌متر

• در صورت وجود تجهیزات تصویربرداری مانند MRI و CT scan و … از دستگاه پالس اکسی‌متر استفاده نكنید.
• پالس اکسی‌متر را اتوکلاو نکنید و برای استریل کردن آن از گاز اتیلن اکساید (ETO) استفاده نكنید.
• پالس اکسی‌متر را در هیچ نوع مایعی غوطه‌ور نكنید.
• اگر سنسور به دلیلی آسیب ببیند، بلافاصله آن را از دستگاه جدا کنید.
• عملكرد دستگاه ممكن است در نور محیطی زیاد، تحت تاثیر قرار گیرد. در صورت لزوم، سنسور را با دستمال جراحی  (surgical towel) بپوشانید.
• هر 4 ساعت سنسور را چک کنید و محل آن را بطور متناوب تغییر دهید.
• رنگ‌های داخل عروقی ممكن است با عملكرد سنسور و مانیتور تداخل نموده و باعث اندازه‌گیری و سنجش نادرست شود.
• عملكرد سنسور و مانیتور ممكن است با حرکت و تكان زیاد سازگاری داشته باشند.
• لاک ناخن و یا ناخن مصنوعی منجر به بروز خطا درخواندن SpO2 می‌شود.
• سنسور بایستی با مانیتور و مدل دستگاه پالس اکسی‌متر تطابق داشته باشد تا عملكرد مناسبی ارائه کند.
• سنسور فاقد لاتكس است. موادی که در تماس با بیمار بكار رفته‌اند، تحت آزمایشات سازگاری زیستی شدید و گسترده‌ای قرار می‌گیرند.